Συστήματα υγείας στην Ευρώπη

Πώς είναι οργανωμένα τα συστήματα υγείας των  Ευρωπαικών χωρών; Ποια είναι τα βασικότερα μοντέλα οργάνωσης;
Υπάρχουν τέσσερα βασικότερα μοντέλα οργάνωσης των συστημάτων υγείας: Το Αγγλοσαξονικό μοντέλο που αναπτύχθηκε στην Αγγλία από τον William Beveridge.  Η Αγγλία και η Ιρλανδία είναι πιο αντιπροσωπευτικές χώρες αυτού του μοντέλου.  Η κοινωνική ισότητα, η αποτελεσματικότητα στη διαχείριση των πόρων και η γεωγραφική αποκέντρωση των υπηρεσιών υγείας, κυριαρχούν στο σύστημα, ενώ όλοι οι πολίτες απολαμβάνουν της ίσης πρόσβασης στις υπηρεσίες αυτές. Το δεύτερο σύστημα είναι το ηπειρωτικό μοντέλο και βασίζεται στις μεταρρυθμίσεις που εμπνεύστηκε ο Bismark το 1883, ο οποίος πρότεινε ένα ασφαλιστικό σύστημα που  βασίζεται στην αυτονομία και αυτοδιαχείριση των επιμέρους ασφαλιστικών ταμείων.  Ανάμεσα στις χώρες που υιοθέτησαν αυτό το σύστημα συγκαταλέγονται η Γερμανία και οι υπόλοιπες χώρες της κεντρικής Ευρώπης. Το τρίτο πρότυπο αποτελεί το σκανδιναβικό μοντέλο, όπου η κεντρική και η τοπική αυτοδιοίκηση είναι επιφορτισμένες με την οικονομική διαχείριση του συστήματος υγειονομικής φροντίδας. Ανάμεσα στις χώρες που έχουν υιοθετήσει το συγκεκριμένο σύστημα είναι η  Σουηδία, η Δανία και οι άλλες σκανδιναβικές χώρες. Τέλος, το νοτιοευρωπαϊκό μοντέλο αποτελεί μια ενδιάμεση φιλοσοφία που έχει στοιχεία τόσο από το αγγλοσαξονικό όσο και από το ηπειρωτικό μοντέλο. Οι μεταρρυθμίσεις που έγιναν στις χώρες της Νότιας Ευρώπης κατά τη διάρκεια των δεκαετιών ΄70  και ΄80 αποσκοπούσαν στην καθιέρωση Εθνικού Συστήματος Υγείας με πρότυπο οργάνωσης βασισμένο στο αγγλοσαξονικό μοντέλο. Η αποσπασματική  υιοθέτηση ωστόσο του μοντέλου αυτού είχε αποτέλεσμα την αναποτελεσματική διαχείριση των περιορισμένων πόρων. Ας τα δούμε αναλυτικά:

Η Αγγλία

Μέχρι το 1900 στη Βρετανία δεν υπήρχε κανενός είδος κοινωνικής ασφάλισης. Μέχρι εκείνη την περίοδο την ευθύνη για υγειονομική φροντίδα του πληθυσμού είχε η εκκλησία. Στις αρχές του της δεκαετίας 1910 συστάθηκε ο εθνικός οργανισμός ασφάλισης υγείας, ο οποίος συντηρείτο από τις εισφορές των εργαζομένων.  Η Αγγλία είναι μία από τις πρώτες  Ευρωπαϊκές χώρες που εφήρμοσαν Εθνικό Σύστημα Υγείας το λεγόμενο NHS και έχουν σημαντική εμπειρία, επομένως δικαιολογημένα βρίσκεται σε πρώτη θέση σε αυτό το αφιέρωμα. Όσα εφαρμόζονται  στην Αγγλία, αποτελούν σημαντική γνώση και εμπειρία για όλες τις υπόλοιπες ευρωπαϊκές χώρες. Το εθνικό σύστημα υγείας της Αγγλίας παρέχει υγειονομικό φροντίδα στο σύνολο του πληθυσμού. Μάλιστα το βρετανικό σύστημα υγείας είναι το πρώτο ίσως ολοκληρωμένο σύστημα που παρείχε καθολική, αλλά και ολοκληρωμένη κάλυψη του πληθυσμού. Η βασική αρχή, που το αγγλικό σύστημα υγείας πρεσβεύει είναι το «value for money», δηλαδή όλοι όσοι ασχολούνται με τη φροντίδα υγείας να έχουν ως πρώτη προτεραιότητα τα χρήματα που δαπανούνται να αποδίδουν όσο το δυνατό μεγαλύτερα οφέλη στον πολίτη.

Το σύστημα υγείας στη Μεγάλη Βρετανία είναι «τύπου» Beveridge. Το Εθνικό Σύστημα Υγείας (NHS) ιδρύθηκε το 1947. Η χρηματοδότηση του προέρχεται κατά βάση από τον προϋπολογισμό. Από τη γενική φορολογία ποσοστό 79%, από την κοινωνική ασφάλιση ποσοστό που φθάνει το 16% και το υπόλοιπο 5% από ιδιωτικές πληρωμές. Οι πόροι από τη φορολογία κατανέμονται από το NHS άμεσα στις Περιφερειακές Υγειονομικές Αρχές και έμμεσα, διαμέσου των αρχών, στα fundholders των γενικών γιατρών και τις Τοπικές Υγειονομικές Αρχές (Local Health Authorities, LHA). Τα fundholders και οι τοπικές υγειονομικές αρχές αγοράζουν υπηρεσίες υγείας για τον εγγεγραμμένο πληθυσμό τους από τα δημόσια ή ιδιωτικά νοσοκομεία. Το 1995, τα νοσοκομεία εντάχθηκαν σε νοσοκομειακούς οργανισμούς με αποτέλεσμα να δημιουργηθούν 450 νοσοκομειακά συγκροτήματα από 1600 νοσοκομεία με διοικητική αυτονομία. Τα ιδιωτικά νοσοκομεία καλύπτουν το 6% του συνόλου των κλινών. Ο τρόπος πληρωμής των νοσοκομείων έχει αλλάξει τα τελευταία χρόνια, αφού καθιερώθηκε σύστημα συμβάσεων μεταξύ νοσοκομείων και τοπικών υγειονομικών αρχών και των fundholders. Η Πρωτοβάθμια Φροντίδα Υγείας, παρέχεται από τους γενικούς γιατρούς που καλύπτουν τις ανάγκες του 97% του πληθυσμού. Είναι ιδιώτες γιατροί, που εργάζονται στα ιδιωτικά τους ιατρεία ή σε ομαδική βάση. Παράλληλα διαχειρίζονται πόρους για την αγορά νοσοκομειακών και άλλων υπηρεσιών για τον πληθυσμό ευθύνης τους. Οι γενικοί γιατροί αμείβονται κατά πράξη, ενώ οι νοσοκομειακοί γιατροί με μισθό ή με συμβάσεις έργου. Τα τελευταία χρόνια, πολλοί γιατροί του ΝSH δουλεύουν συμπληρωματικά και στον ιδιωτικό τομέα.  Το αγγλικό σύστημα υγείας αντιμετωπίζει διάφορα σημαντικά προβλήματα που απορρέουν από τη δυσκολία πρόσβασης των πολιτών στις υπηρεσίες του. Η αλήθεια είναι ότι υπάρχουν λίστες αναμονής τόσο στις επεμβάσεις όσο και στις εισαγωγές στα νοσοκομεία, αλλά και στα εξωτερικά ιατρεία. Χιλιάδες ασθενείς εγγεγραμμένοι στο βρετανικό σύστημα υγείας  έχουν επιλέξει την ιδιωτική περίθαλψη από τον Απρίλιο του 2008 που τους δόθηκε η δυνατότητα να νοσηλεύονται δωρεάν στα ιδιωτικά νοσοκομεία.  Μάλιστα περίπου 10.000 ασθενείς έχουν αναζητήσει διάγνωση ή έχουν εγγραφεί σε λίστες αναμονής για χειρουργικές επεμβάσεις σε ιδιωτικά νοσοκομεία. Μια ακόμη δυσκολία για τους λιγότερο εύπορους πολίτες είναι ότι η οδοντιατρική περίθαλψη στην Αγγλία δεν περιλαμβάνεται στις δωρεάν υπηρεσίες του NHS και είναι συνήθως πολύ ακριβή, αλλά αυτό δεν είναι μοναδικό «προνόμιο» της συγκεκριμένης χώρας. Τα τελευταία χρόνια γίνονται περικοπές στις δαπάνες και ο Βρετανικός Ιατρικός Σύλλογος κάλεσε πρόσφατα το κράτος να συνεχίσει τις επενδύσεις στο βρετανικό σύστημα υγείας, ενώ προειδοποιεί για τους κινδύνους που ελλοχεύουν από τη μείωση του προσωπικού και των παρεχόμενων υπηρεσιών που γίνεται σε μια προσπάθεια εξοικονόμησης χρημάτων. Από το 2009 το εθνικό σύστημα υγείας του Ην. Βασιλείου αντιμετωπίζει ίσως τη μεγαλύτερη έλλειψη χρηματοδότησης στα 60 χρόνια της ιστορίας του, γεγονός που προκαλεί προβληματισμούς για τη βιωσιμότητά του.

Η Γαλλία

Από τα τέλη του 19ου αιώνα άρχισαν να εμφανίζονται στην Γαλλία τα πρώτα συστήματα ασφάλισης τα οποία αφορούσαν αποκλειστικά στην προστασία των εργαζομένων από εργατικά ατυχήματα και την προστασία της μητρότητας. Το Γαλλικό είναι ένα από τα πιο επιτυχημένα και αποτελεσματικά συστήματα Υγείας στην Ευρώπη. Το σύστημα υγείας στη Γαλλία είναι αντιπροσωπευτικό παράδειγμα του μοντέλου Bismark. Τις τελευταίες δεκαετίας η ασφάλιση υγείας άρχισε να επεκτείνεται και να καλύπτει όλο και μεγαλύτερο τμήμα του πληθυσμού. Το Γαλλικό σύστημα στηρίζεται στη χρηματοδότηση της κοινωνικής ασφάλισης, χωρίς από την άλλη να απουσιάζει ο κυβερνητικός έλεγχος. Οι δαπάνες υγείας καταβάλλονται σε ποσοστό 76% από υποχρεωτική κοινωνική ασφάλιση, ενώ το υπόλοιπο 24% καταβάλλεται από την ιδιωτική. Το υπουργείο εργασίας και κοινωνικών ασφαλίσεων σε συνεργασία με το υπουργείο οικονομικών επωμίζονται  την εποπτεία των ασφαλιστικών ταμείων.  Το Γαλλικό σύστημα ασφάλισης καλύπτει περίπου το 85% των μισθωτών ποσοστό που περιλαμβάνει διαφορετικούς κλάδους εργαζομένων. Στο σύστημα αυτό όλοι οι ασφαλισμένοι καλύπτονται για συντάξεις γήρατος, για ασθένεια αλλά και για εργατικά ατυχήματα. Η κοινωνική ασφάλιση στη Γαλλία, έχει από τις πιο υψηλές συνεισφορές εργοδοσίας – εργαζομένων στην Ευρώπη (ποσοστό 19%),  ενώ καλύπτει στους πολίτες από το 40% έως 100% των ιατρικών δαπανών ανάλογα με την περίπτωση. Η Γαλλία συγκαταλέγεται και στις χώρες με το υψηλότερο επίπεδο στον τομέα των δαπανών ανάμεσα στις υπόλοιπες χώρες της Ευρωπαϊκής ένωσης. Τα τελευταία χρόνια παρατηρείται σημαντική ανάπτυξη της ιδιωτικής ασφάλισης. Από το 1996 με την τότε μεταρρύθμιση που συντελέστηκε στο χώρο της υγείας, δημιουργήθηκαν αποκεντρωμένα περιφερειακά νοσηλευτικά ιδρύματα με διοικητική αυτονομία και άλλαξε ο τρόπος χρηματοδότησης του συστήματος υγείας. Με γνώμονα την ισότιμη πρόσβαση στις υπηρεσίες υγείας, οι Γάλλοι περιφερειάρχες δημιούργησαν δίκτυα υπηρεσιών όπου εντάσσεται όχι μόνο ο δημόσιος, αλλά και ο ιδιωτικός τομέας υγείας. Τα δημόσια νοσοκομεία στη Γαλλία καλύπτονται οικονομικά από την κοινωνική ασφάλιση, ενώ κάθε ταμείο κοινωνικής ασφάλισης πληρώνει ανάλογα με τις ημέρες νοσηλείας των ασφαλισμένων. Το 90% της νοσοκομειακής χρηματοδότησης προέρχεται από το κράτος, ενώ το υπόλοιπο από τις πληρωμές των ιδιωτών. Η πρωτοβάθμια φροντίδα υγείας παρέχεται από ιδιώτες γιατρούς, ενώ κάθε ασφαλισμένος επιλέγει ελεύθερα τον γιατρό του. Σε όλους τους ασφαλισμένους παρέχεται η δυνατότητα ελεύθερης πρόσβασης σε ειδικευμένους γιατρούς. Οι ιδιώτες γιατροί αμείβονται κατά πράξη και προβλέπονται ποινές για ενδεχόμενη «προκλητή ζήτηση». Τα τελευταία χρόνια έχει συσταθεί ειδικός φορέας που έχει αναλάβει την αντιμετώπιση των ανισοτήτων των υπηρεσιών υγείας, αλλά  και την αποτελεσματική διοίκηση του συστήματος Υγείας. Στις δαπάνες του ιδιωτικού τομέα τις οποίες ψηφίζει η γαλλική Βουλή, υπάρχει ένα καθορισμένο όριο, το οποίο αν ξεπεραστεί, ο διευθυντής του περιφερειακού νοσοκομειακού οργανισμού έχει τη δυνατότητα να μειώσει την τιμή ανά πράξη, βάσει εθνικής συμφωνίας. Στόχος της τακτικής αυτής είναι να υπάρξει μία ενιαία τιμή ανά πράξη είτε αυτή παρέχεται από δημόσιο νοσοκομείο είτε από ιδιωτική κλινική.  Η Γαλλία κατέχει την 1η θέση παγκοσμίως όσο αφορά την ολική απόδοση του συστήματος υγείας, σύμφωνα με την ταξινόμηση του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας (ΠΟΥ) και έχει καταφέρει να ενοποιήσει τα ιδιωτικά και τα δημόσια συστήματα υγείας  μέσω μεταρρυθμίσεων. Το γαλλικό σύστημα υγείας μπορεί να χαρακτηριστεί σαν το πιο φιλελεύθερο σύστημα υγείας σε παγκόσμιο επίπεδο όσον αφορά στην αυτονομία τόσο των ασθενών όσο και των γιατρών.  Το Γαλλικό σύστημα Κοινωνικής Ασφάλισης περιλαμβάνει τρεις πυλώνες: Το βασικό (δηλαδή την κύρια ασφάλιση), τον συμπληρωματικό (επικουρική ασφάλιση) και τον υπερσυμπληρωματικό. Οι δύο πρώτοι είναι υποχρεωτικοί, ενώ ο τρίτος προαιρετικός. Πρόσφατα πάντως πολλοί επέκριναν τη Γαλλική κυβέρνηση ότι παραδίδει σταδιακά το άλλοτε περήφανο γαλλικό σύστημα υγείας στα χέρια των ιδιωτικών ασφαλιστικών εταιρειών και αυτός είναι ο λόγος που αύξησε κατά 25% τα νοσήλια στα δημόσια νοσοκομεία.

Το 64,7% των γαλλικών νοσοκομείων ανήκουν στο δημόσιο, το 15,3% στον κερδοσκοπικό ιδιωτικό τομέα και το 20% σε ιδιωτικούς, μη κερδοσκοπικούς οργανισμούς.

Η Γερμανία

Η Γερμανία δεν διαθέτει κρατικό σύστημα υγείας όπως η Aγγλία με το NHS ή η Eλλάδα με το EΣY, αλλά ένα σύστημα βασιζόμενο σε ασφαλιστικά ταμεία υγείας τα οποία συνδιοικούν το σύστημα υγείας μαζί με τις ενώσεις των συμβεβλημένων με τα ταμεία ιατρών και των νοσοκομείων. Η Γερμανία αποτελεί χαρακτηριστικό παράδειγμα του μοντέλου Bismark, το οποίο ιδρύθηκε στη χώρα στα τέλη του 19ου αιώνα. Οι δαπάνες υγείας στη Γερμανία προέρχονται σε ποσοστό 56% από την κοινωνική ασφάλιση, κατά 19% από τη γενική φορολογία, ενώ το 24,5% που απομένει αφορά ιδιωτικές δαπάνες. Η κοινωνική ασφάλιση παρέχεται από περίπου 45ο ταμεία και γύρω στους 50 ιδιωτικούς ασφαλιστικούς φορείς. Οι μισοί περίπου από τους ασφαλισμένους στα Ταμεία Υγείας μπορούν να επιλέξουν το ταμείο τους, ενώ το 40% αυτών έχουν τη δυνατότητα να επιλέξουν ιδιωτική ασφάλιση. Τα 16 κρατίδια  που διαχειρίζονται τους επιμέρους φορολογικούς προϋπολογισμούς έχουν την ευθύνη επενδύσεων κεφαλαίου στα δημόσια και ιδιωτικά νοσοκομεία. Η χρηματοδότηση των λειτουργικών δαπανών των νοσοκομείων προέρχεται κατά κύριο λόγο από τα ταμεία υγείας και τις ιδιωτικές πληρωμές και καθορίζεται με βάση νοσήλιο που έχει συμφωνηθεί στο πλαίσιο των προϋπολογισμών αυτών. Η εισαγωγή στα γερμανικά νοσοκομεία γίνεται ύστερα από παραπομπή γενικού ή ειδικού γιατρού. Η Πρωτοβάθμια Φροντίδα Υγείας -όπως και στη Γαλλία- παρέχεται κατά κύριο λόγο από ιδιώτες γιατρούς. Ένα μικρό ποσοστό των Γερμανών ιδιωτών γιατρών έχει  δικαίωμα να περιθάλπει τους ασθενείς του σε νοσοκομείο. Σε κάθε ασφαλισμένο πολίτη δύνεται η δυνατότητα να επιλέγει ελεύθερα το γιατρό του από τη λίστα των συμβεβλημένων με το ταμείο του, ενώ παράλληλα έχει ελεύθερη πρόσβαση και στους συμβεβλημένους γιατρούς διαφόρων ειδικοτήτων. Στην πρωτοβάθμια περίθαλψη οι γιατροί αμείβονται κατά πράξη, με τιμές που καθορίζονται κατόπιν διαπραγματεύσεων των ταμείων υγείας με τα τοπικά ιατρικά σωματεία σε ετήσια βάση. Η διαδικασία αμοιβής των γιατρών ελέγχεται μέσω των προϋπολογισμών για όλους τους γιατρούς κάθε τοπικής ιατρικής ένωσης. Έχει υιοθετηθεί ένα σύστημα βαθμών για 2500 ιατρικές πράξεις, όπου σε υπέρβαση της κατανάλωσης μειώνεται ανά βαθμό ο αριθμός αυτός. Το σύστημα υγείας της Γερμανίας αποτελείται από ένα πολυπληθές δίκτυο άριστα εκπαιδευμένων γιατρών και θεωρείται ένα από τα αρτιότερα του κόσμου.  H ιατρική ασφάλιση είναι υποχρεωτική και η επιλογή του ασφαλιστικού ταμείου είναι ελεύθερη για τον κάθε πολίτη. Όσον αφορά στη γερμανική νομοθεσία περί φαρμακευτικών προϊόντων αυτή είναι αρκετά αυστηρή, για παράδειγμα, κάποια φάρμακα τα οποία παρέχονται στην Ελλάδα χωρίς συνταγή στη Γερμανία απαιτείται συνταγογράφηση από το γιατρό. Τη φαρμακευτική δαπάνη η Γερμανία την ελέγχει με αρνητική λίστα φαρμάκων. Το νομικό πλαίσιο στην Γερμανία διέπεται από τον λεγόμενο «κοινωνικό κώδικα» – αντίστοιχος του αστικού- για θέματα κοινωνικής ασφάλισης και ιατροφαρμακευτικής περίθαλψης. Εκεί αναφέρονται ποια φάρμακα εξαιρούνται της συνταγογραφήσεως από τα ταμεία ασφάλισης. H κυβέρνηση της Γερμανίας θέσπισε κατά καιρούς διάφορους νόμους περιορισμού των εξόδων ιατροφαρμακευτικής περίθαλψης που αφορούν σε αναγκαστικές εκπτώσεις των τιμών για τα ασφαλιστικά ταμεία.Οι δαπάνες υγείας στη Γερμανία προέρχονται σε ποσοστό 56% από την κοινωνική ασφάλιση, κατά 19% από τη γενική φορολογία, ενώ το 24,5% που απομένει αφορά ιδιωτικές δαπάνες.

Το Σκανδιναβικό μοντέλο

Το σύστημα υγείας στη Σουηδία στηρίζεται στο εθνικό σύστημα υγείας (μοντέλο Beveridge) με περιφερειακή οργάνωση. Χρηματοδοτείται σε ποσοστό 78% από τη γενική φορολογία και την κοινωνική ασφάλιση, και σε ποσοστό 22% από ιδιωτικές πληρωμές. Η χρηματοδότηση όσο και η διοίκηση των υπηρεσιών υγείας ασκείται από τις τοπικές αρχές.  Στις αρχές της δεκαετίας του ‘90 επιχειρήθηκε διαχωρισμός αγοραστών και προμηθευτών και δόθηκαν κίνητρα ανάπτυξης του ιδιωτικού τομέα που περιλαμβάνει ξενώνες ήπιας νοσηλείας και μικρά νοσοκομεία. Η Πρωτοβάθμια Φροντίδα Υγείας παρέχεται από γενικούς γιατρούς, αλλά και από κέντρα υγείας.

Ιταλία, Ελλάδα, Πορτογαλία

Οι Ελλάδα, η Ιταλία και η Πορτογαλία συγκαταλέγονται στις χώρες της καθυστερημένης ανάπτυξης όσον αφορά τα Εθνικά Συστήματα υγείας τους σε σχέση  με τις χώρες που έχουν υιοθετήσει το σύστημα Beveridge. Παρόλο που οι χώρες αυτές έχουν αυξήσει τις δαπάνες στα συστήματα υγείας τους τα τελευταία χρόνια, συνεχίζουν να παραμένουν σε χαμηλό επίπεδο. Αυτό συμβαίνει γιατί άρχισαν να αναπτύσσουν το σύστημα υγείας τους σε περίοδο που η παγκόσμια οικονομία επέβαλλε όρια στις δημόσιες δαπάνες. Λόγω των περιορισμένων δαπανών για την υγεία, ο ιδιωτικός τομέας αναλαμβάνει βαρυσήμαντο ρόλο σε αυτές τις χώρες ανάμεσα στις οποίες συγκαταλέγεται και η δική μας. Στην Πορτογαλία το κράτος συλλέγει τα έσοδα για τη συντήρηση του συστήματος υγείας από τους φόρους εισοδήματος και κατανάλωσης, ενώ σημαντικό ρόλο παίζουν και τα ιδιωτικά ταμεία. Στην Ιταλία το σύστημα υγείας ιδρύθηκε το ΄78 αντικαθιστώντας ένα σύστημα που ήταν οργανωμένο με «πατροπαράδοτα» κριτήρια επιβολής κοινωνικής ασφάλισης. Σταδιακά επετεύχθη η κάλυψη ολόκληρου του πληθυσμού, ενώ οι μεταρρυθμίσεις που έλαβαν χώρα την περίοδο ΄93 – ΄94 μεταβίβασαν μέρος των εξουσιών και στην περιφέρεια. Πρόκειται για μια βρετανικού τύπου μεταρρύθμιση. Στην Ελλάδα τέλος τα πράγματα είναι αρκετά πιο περίπλοκα εξαιτίας της έλλειψης ενιαίας πολιτικής και της ασυνέχειας των εκάστοτε κυβερνήσεων και θα χρειαζόταν ένα ξεχωριστό αφιέρωμα για να αναφερθούμε διεξοδικά σε αυτές.

Η γνώμη των πολιτών για τα συστήματα υγείας της χώρας τους

Οι Γάλλοι είναι ικανοποιημένοι  το σύστημα υγείας τους, ενώ δυσαρεστημένοι εμφανίζονται οι Γερμανοί, σύμφωνα με έρευνα της εταιρείας συμβούλων Deloitte. Η έρευνα ωστόσο δεν αξιολόγησε τόσο την ποιότητα της φροντίδας, αλλά μονάχα τις προσδοκίες των πολιτών από τα συστήματα υγείας των χωρών τους. Τα ευρήματα των ερευνητών φέρνουν στο προσκήνιο τις προκλήσεις που αντιμετωπίζουν οι κυβερνήσεις, καθώς αυξάνονται ραγδαία οι προσδοκίες του κόσμου από την ιατρική περίθαλψη. Στην έρευνα συμμετείχαν περίπου 1.000 άτομα από τη Γαλλία, τη Γερμανία, την Ελβετία, το Ην. Βασίλειο, τις ΗΠΑ και τον Καναδά. Το 55% των Γάλλων και των Ελβετών βαθμολόγησε με «Α» ή «Β» στο σύστημα υγείας της χώρας του, ενώ το ποσοστό αυτό ήταν 43% στον Καναδά, 30% στο Ην. Βασίλειο, 21% στις ΗΠΑ και 17% στη Γερμανία. Αξίζει ωστόσο να σημειωθεί ότι οι βαθμολογίες που  έδωσαν οι ερωτώμενοι σχετίζονταν ελάχιστα με τις δαπάνες υγείας σε κάθε χώρα. Στην Ελλάδα βέβαια τα πράγματα είναι αρκετά χειρότερα αφού οκτώ στους δέκα Έλληνες θεωρούν επικίνδυνη τόσο την νοσοκομειακή όσο και την εξω-νοσοκομειακή περίθαλψη στη χώρα, σύμφωνα με το Ευροβαρόμετρο. Στην ερώτηση «θεωρείτε πιθανό ένας ασθενής να πάθει ζημιά από τη νοσοκομειακή περίθαλψη στη χώρα σας;», 83% των Ελλήνων απάντησαν θετικά. Τους ακολουθούν οι Κύπριοι με 81%, με την πρωτιά στις αρνητικές απαντήσεις να κατέχουν οι Αυστριακοί.  Αρνητική εικόνα σε ποσοστό 78% έχουν οι Έλληνες και για την εξωνοσοκομειακή περίθαλψη. Φοβούνται κυρίως τις νοσοκομειακές λοιμώξεις και τη λάθος διάγνωση. Όσον αφορά στις ευθύνες: Οι μισοί Έλληνες θεωρούν υπεύθυνη για την ασφάλεια του συστήματος υγείας την κεντρική υπηρεσία του Υπουργείου Υγείας, ενώ το 27% αποδίδει την ευθύνη στα νοσοκομεία και τις διοικήσεις τους.

Τα συστήματα υγείας σε αριθμούς

Οι ΗΠΑ έχουν τις υψηλότερες δαπάνες υγείας, με 7.290 δολάρια/άτομο ή 16% του ΑΕΠ, ενώ η Μ. Βρετανία δαπανά μόλις 2.992 δολάρια/άτομο ή 8,4% του ΑΕΠ. Η Ελβετία, ο Καναδάς, η Γαλλία και η Γερμανία βρίσκονται στο ενδιάμεσο, δαπανώντας 4.417, 3.895, 3.601 και 3.588 δολάρια/άτομο, αντίστοιχα, ποσά τα οποία αντιπροσωπεύουν 10-11% του ΑΕΠ.

Ο αντίκτυπος της οικονομικής κρίσης στα συστήματα υγείας

Η χρηματοπιστωτική κρίση του 2008 είναι μια από τις μεγαλύτερες στην παγκόσμια οικονομία και έχει επιφέρει ύφεση και την πτώση της απασχόλησης. Η οικονομική κρίση πλήττει δυσανάλογα τις χώρες χαμηλής και μέσης ανάπτυξης και τα χαμηλότερα κοινωνικά στρώματα. Η ανεργία αλλά και η επαγγελματική ανασφάλεια έχουν σημαντική αρνητική επίδραση στην υγεία των πολιτών. Η αύξηση των ψυχικών διαταραχών, των προβλημάτων εξάρτησης, των αυτοκτονιών και των καρδιοπαθειών είναι κάποιες από τις επιπτώσεις της κρίσης στην υγεία του πληθυσμού, οι οποίες απειλούν σε μεγαλύτερο βαθμό τις χαμηλές κοινωνικές τάξεις. Από την άλλη πλευρά η κρίση δημιουργεί προβλήματα και στη χρηματοδότηση των συστημάτων υγείας. Απειλεί τη βιωσιμότητα των ασφαλιστικών ταμείων, ενώ επιβαρύνει τη λειτουργία των δημόσιων μονάδων παροχής υπηρεσιών υγείας, αφού αυξάνεται η ζήτηση. Έτσι στις μέρες μας περισσότερο από ποτέ αναδεικνύεται η ανάγκη αντιμετώπισης των κοινωνικών και οικονομικών ανισοτήτων στο χώρο της υγείας. Πρόσφατη έρευνα που διεξήχθη, σε 26 χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης, έδειξε ότι η αύξηση της ανεργίας κατά 1% συνδέεται με παράλληλη αύξηση των αυτοκτονιών κατά 0,79%. Με την παγκόσμια οικονομία  σε κρίση, παρατηρείται μια συνολική αρνητική επίπτωση στην υγεία. Οι κυβερνήσεις, οι  καταναλωτές και οι μη κερδοσκοπικοί οργανισμοί υγείας βρίσκονται υπό πίεση, καθώς η ανεργία αυξάνεται, το άγχος των εργαζομένων εντείνεται και η απώλεια θέσεων  εργασίας οδηγεί σε μείωση των ασφαλιστικών εισφορών ειδικά στις χώρες που αντιμετωπίζουν μεγαλύτερα οικονομικά προβλήματα. Η χρηματοδοτική πίεση στον υγειονομικό τομέα αναδεικνύει την βαρύνουσα σημασία της βιωσιμότητας των ασφαλιστικών συστημάτων και της κοινωνικής προστασίας. Τα δημόσια ελλείμματα ασκούν ασφυκτικές πιέσεις στους προϋπολογισμούς της ασφάλισης, αλλά και των ιδρυμάτων παροχής υπηρεσιών υγείας. Η επιπλέον ζήτηση που δημιουργεί η κρίση στις υπηρεσίας υγείας, επιβαρύνει κυρίως τις δημόσιες μονάδες παροχής υπηρεσιών υγείας. Σε περιόδους μείωσης του εισοδήματος οι ασθενείς στρέφονται συχνά σε υπηρεσίες, οι οποίες έχουν διαθέτουν ασφαλιστική κάλυψη.